Hễ vào dịp cuối năm là những người con xa xứ lại nô nức trở về quê hương, quây quần cùng gia đình. Trong bài viết dưới đây, chúng ta sẽ lần lượt tìm hiểu ý nghĩa về Tết Nguyên Đán cũng như một số phong tục nổi bật của người Việt, hãy cùng theo dõi nhé!

Tìm hiểu về Tết Nguyên Đán

Tết Nguyên Đán là một trong những dịp lễ quan trọng của người Việt, được tính vào đầu năm Âm lịch. Tết Nguyên Đán cũng có nhiều tên gọi khác nhau như: Tết Âm lịch, Tết cổ truyền, Tết ta, Tết Cả,…

Dựa trên phiên âm Hán – Việt thì chữ “Tết” có nghĩa là tiết, “nguyên” thể hiện sự khởi đầu, còn “đán” mang hàm ý buổi sáng sớm. Cách đọc đúng theo âm chữ Hán Việt sẽ là Tết Nguyên Đán.

Thời gian diễn ra dịp Tết Nguyên đán

Tết Nguyên Đán được tính từ ngày đầu tiên của năm âm lịch, thông thường muộn hơn Tết Dương lịch từ 1 cho đến 2 tháng do quy luật 3 năm nhuận 1 tháng. Do đó, thời điểm bắt đầu Tết Nguyên Đán sẽ rơi vào ngày 21/10 – 09/02. 

Tết Nguyên Đán cũng sẽ diễn ra vào thời điểm người nông dân nhàn rỗi, nghỉ ngơi để chuẩn bị tiếp một mùa vụ mới. Bởi vì theo truyền thống thì hầu hết mọi người dân Việt đều làm nông, việc này có thể giúp mọi người có tâm lý phấn khởi, bù đắp lại những ngày lao động vất vả.

 

Nguồn gốc của Tết Nguyên Đán

Hiện nay có nhiều tranh cãi liên quan tới nguồn gốc của Tết Nguyên Đán. Phần lớn thông tin cho rằng Tết Nguyên Đán bắt nguồn từ Trung Quốc và du nhập vào Việt Nam trong thời điểm 1000 năm Bắc thuộc.

Tuy nhiên, theo như truyện cổ lịch sử Việt Nam thì câu chuyện “Bánh chưng bánh dày” đã có dịp lễ Tết từ đời vua Hùng, trước cả thời điểm 1000 năm Bắc thuộc. 

Tuy có nhiều tranh cãi xoay quanh đến nguồn gốc của Tết Nguyên Đán, thế nhưng chúng ta sẽ dễ dàng nhận thấy rằng phong tục “chơi” Tết ở mỗi nước đều không giống nhau hoàn toàn. 

Ý nghĩa ngày Tết Nguyên Đán

Tết Nguyên Đán theo quan niệm của người Việt thể hiện rất nhiều ý nghĩa khác nhau, cụ thể là:

Thời điểm giao thoa của đất trời

Tết Nguyên Đán được xem là thời điểm thể hiện sự giao thoa của đất trời, thần linh với con người. Chữ Tết mang ý nghĩa “tiết” biểu thị cho thời tiết sẽ vận hành theo 4 mùa trong năm, bao gồm Xuân – Hạ – Thu – Đông. 

Dịp để bày tỏ lòng thành kính đến ông bà, tổ tiên

Có thể nói đây là dịp lễ quan trọng nhất trong năm, con cháu sẽ tập trung lại để chuẩn bị và dâng lên bàn thờ ông bà tổ tiên những mâm cơm, mâm ngũ quả trang trọng. 

Theo quan niệm từ xa xưa, vào dịp lễ Tết, ông bà tổ tiên sẽ về nhà ăn Tết cùng con cháu, đồng thời phù hộ cho cả gia đình được mạnh khỏe, hòa thuận. 

Ngày mang đến may mắn và hy vọng

Năm mới tượng trưng cho khởi đầu mới, do đó mỗi dịp Tết đến, mọi người thường rủ nhau đi chùa để cầu phúc để có một năm may mắn, an lành, phát tài phát lộc. 

Người xưa luôn có quan niệm rằng, Tết Nguyên Đán sẽ xua đi mọi điều xui rủi trong năm cũ và đón nhận những niềm hy vọng, tốt đẹp cho năm mới. Do đó, đây chính là thời điểm được nhiều người chọn lựa để bắt đầu công việc. 

Dịp để gia đình quây quần bên nhau

Không phải gia đình nào cũng được gần nhau trong một năm, nên Tết Nguyên Đán chính là thời điểm mà mọi người trông ngóng nhất vì có thể đoàn tụ bên những người yêu thương, cùng quây quần bên nồi bánh chưng đêm giao thừa. 

Bên cạnh đó, đây cùng là thời điểm để con cháu bày tỏ lòng biết ơn đến ông bà, cha mẹ đã sinh thành, nuôi dưỡng bằng cả tình cảm chân thành nhất hoặc đơn giản bằng các món quà cho ngày Tết. 

Dịp bày tỏ lòng thành kính đến các thần linh

Từ xa xưa đến nay, người dân Việt luôn xem trọng việc thờ cúng ông bà tổ tiên để cầu phúc cho cả gia đình. Theo tín ngưỡng, người nông dân sẽ bày tỏ lòng biết ơn của mình đến thần Đất, thần Mưa, thần Mặt trời vì đã giúp đỡ họ suốt một năm vừa qua.

Những phong tục nổi bật của người Việt trong dịp Tết

Cúng ông công ông táo

Vào ngày 23 tháng chạp hằng năm, mỗi nhà sẽ dọn dẹp sạch sẽ căn bếp, chuẩn bị mâm cỗ gồm trái cây, đồ mặn và phóng sanh cá chép. Việc này nhằm mục đích đưa ông Công ông Táo về trời để báo lại những chuyện xảy ra trong gia đình suốt một năm qua cho thiên đình.

Gói bánh chưng, bánh tét

Tết Nguyên Đán là dịp các hàng quán ngoài chợ đầy ắp các sạp bán lá chuối, lá dong, ống nửa nhằm phục vụ cho công việc gói bánh ngày Tết. Bởi vì bánh chưng, bánh tét xuất hiện hầu hết ở mọi mâm cơm dâng cúng tổ tiên của mọi gia đình. 

Ở một số nơi hiện nay, người dân vẫn còn duy trì thói quen tụ họp gia đình, dòng họ hay làng xóm trước ngày Tết để cùng nhau gói bánh, luộc bánh và trò chuyện xuyên đêm. 

Thật ý nghĩa khi truyền thống gói bánh chưng, bánh tét vẫn còn được duy trì và truyền lại cho các thế hệ sau này cho đến tận bây giờ. 

Dọn dẹp nhà cửa

Đối với người Việt Nam, việc lau dọn nhà cửa cuối năm mang ý nghĩa loại bỏ những điều không tốt trong năm cũ để chào đón may mắn, tài lộc cho năm mới. Chính vì thế, đây chính là dịp mọi người cùng nhau lau dọn, làm mới các vật dụng. 

Bên cạnh đó, để trang trí nhà cửa đón Tết, người Việt còn mua nhiều loại hoa chưng Tết với đa dạng màu sắc khác nhau như: Hoa Đồng Tiền, Hoa Cúc, Hoa Thủy Tiên,…

Bày mâm ngũ quả

Một mâm ngũ quả tươm tất dâng lên bàn thờ gia tiên là nét văn hóa đặc trưng không thể thiếu trong dịp Tết. Nó bày tỏ sự tôn kính, thể hiện lòng biết ơn của con cháu đối với ông bà, tổ tiên. 

Ở mỗi vùng miền sẽ có những cách bài trí mâm ngũ quả khác nhau, phần trái cây cũng không đồng nhất. Tuy nhiên, tất cả đều thể hiện ý nghĩa chung là cầu mong một năm mới may mắn, bình an hơn năm cũ. 

Tảo mộ

Phong tục này diễn ra vào những ngày cận Tết Nguyên Đán. Theo đó, con cháu trong nhà sẽ tập trung tại mộ ông bà tổ tiên để làm sạch mộ cũng như thăm viếng. 

Cúng tất niên

Đây là truyền thống đã có từ rất lâu của người Việt, thường được làm vào ngày 30 Tết để mời tổ tiên về ăn Tết cùng gia đình. Hơn nữa, nó còn thể hiện cột mốc đánh dấu thời điểm năm cũ qua đi, chuẩn bị chào đón một năm mới an khang, thịnh vượng. 

Xông đất

Sau thời khắc giao thừa, người đầu tiên bước vào nhà sẽ là người xông đất cho gia chủ. Theo quan niệm từ xa xưa, người xông đất phải hợp tuổi với chủ nhân ngôi nhà thì mới mang đến tài lộc, sức khỏe dồi dào. 

Chúc tết và mừng tuổi

Năm mới đồng nghĩa với việc mỗi người sẽ có thêm 1 tuổi, do đó mà mọi người sẽ dành cho nhau những câu chúc tốt đẹp để hy vọng một năm mới thành công hơn.

Thông thường, vào ngày mùng 1 Tết, con cháu sẽ mừng tuổi ông bà, cha mẹ và những người lớn hơn cũng tiến hành lì xì lại cho trẻ con với hy vọng năm mới gặp nhiều may mắn, học hành giỏi hơn. 

Bài viết trên đã phần nào giúp bạn hiểu rõ hơn ý nghĩa của Tết Nguyên Đán cũng như cá hoạt động diễn ra vào ngày Tết. Chúc bạn và gia đình có một cái Tết ấm cúng, hạnh phúc cùng gia đình nhé!